# Dùng chu sa, thần sa thế nào cho đúng?
Trong Đông y, chu sa, thần sa là một thành phần quan trọng trong nhiều sản phẩm nổi tiếng như Ngưu hoàng trấn kinh tán, Ngưu hoàng thiên kim tán, Ngưu hoàng bào long hoàn, Bá tử dưỡng tâm hoàn, Tiểu nhi kinh phong tán… Nhưng thực chất, chu sa và thần sa chỉ là một thành phần duy nhất, chúng đều là khoáng chất chứa sunfua thủy ngân và sunfua selen. Sự khác biệt giữa chúng là chu sa thường có dạng bột đỏ, trong khi thần sa thường có dạng khối óng ánh, to nhỏ không đều nhau, có màu đỏ tối hoặc đỏ tươi, thể chất nặng nhưng dễ vỡ, không mùi và vị nhạt.
Theo Đông y, chu sa và thần sa đều có vị ngọt, tính hơi hàn và có tính độc. Khi nhập vào cơ thể, chúng có tác dụng thanh tâm, trấn kinh, an thần và giải độc. Được sử dụng để điều trị các triệu chứng như hoảng hốt, mất ngủ, mê sảng, giật mình, trẻ con khóc đêm, co giật do sốt cao… Tuy nhiên, theo quy định trong sách cổ, chu sa và thần sa luôn phải sử dụng sống một cách tuyệt đối, có nghĩa là không được đưa qua lửa hoặc không được giã nghiền trực tiếp để tránh tạo nhiệt. Nếu gia nhiệt, các thành phần như sunfua thủy ngân (HgS) trong chu sa và thần sa sẽ bị phân hủy thành thủy ngân nguyên tố (Hg), gây độc cho cơ thể. Điều này có thể gây thâm lợi và sưng lợi nhẹ, trong trường hợp nặng có thể nguy hiểm đến tính mạng. Do đó, trước khi sử dụng, cần chế biến và sử dụng đúng phương pháp (thủy phi) và liều lượng quy định.
Cách chế biến thần sa, chu sa
Cách 1: Dùng số lượng ít
Nếu sử dụng với số lượng ít, chỉ vài ba thang thuốc Đông y, bạn có thể đem chu sa, thần sa mài vào một bát sứ đã chứa ít nước sạch, cho tan hết phần bột. Sau đó, có thể làm nhiều lần, loại bỏ phần cặn, hoặc sử dụng nam châm để hút các cặn sắt đi. Lấy phần bột mịn đỏ này, hòa vào thuốc sắc đã để nguội và uống, với liều lượng từ 0,3 – 1,5g/ngày.
Cách 2: Dùng số lượng lớn
Nếu sử dụng với số lượng lớn hơn, chu sa và thần sa thường được cho vào một cối sứ hoặc lon sành, sau đó thêm nước sạch và nghiền làm nhiều lần. Mỗi lần nghiền, lấy phần nước chứa bột đỏ sang một dụng cụ khác như can, chậu sành để lắng vài giờ, sau đó lấy phần nước trên và bỏ đi, chỉ lấy phần bột mịn màu đỏ. Có thể lặp quá trình này vài lần. Sau đó, phơi bột mịn màu đỏ trên mâm nhôm hoặc khay men trong bóng râm cho đến khô. Bảo quản phần bột mịn màu đỏ trong lọ thủy tinh sạch, nút kín, ở nơi cao ráo và tránh ánh sáng.
Cách 3: Sản xuất thuốc Đông dược
Trong các xí nghiệp sản xuất thuốc Đông dược, khi cần sản xuất số lượng lớn thần sa và chu sa, phải xay nghiền chúng trong các cối bằng đá, và luôn luôn xay nghiền cùng với nước sạch để làm nguội (do nhiệt sinh ra trong quá trình xay nghiền dễ tạo ra thủy ngân nguyên tố). Các quá trình tiếp theo cũng được thực hiện theo cách trên.
Lưu ý là không nên cho chu sa và thần sa vào sắc cùng với thang thuốc thảo mộc.
Chu sa, thần sa được dùng chữa bệnh
-
Chữa mất ngủ, giật mình, mê sảng, giấc ngủ không yên, trẻ con khóc đêm: Dùng riêng bột chu sa hoặc thần sa, hòa thêm mật ong hoặc ít nước đường để dễ uống.
-
Chữa tâm thần bất an, mất ngủ, tim loạn nhịp, di tinh: Dùng tim lợn hấp chín, sau đó chấm với bột chu sa hoặc thần sa và ăn.
Lưu ý: Nếu chu sa và thần sa là một trong các thành phần của một thang thuốc thảo mộc khác, trước hết phải sắc các vị thuốc thảo mộc như bình thường. Sau đó, lấy nước sắc đã nguội và cho bột chu sa hoặc thần sa với lượng phù hợp vào, quấy đều và uống 2-3 lần mỗi ngày, khoảng 1,5 giờ trước bữa ăn. Trong sản xuất thuốc, nếu trong thành phần có chu sa hoặc thần sa, có thể sử dụng chính loại bột này để bao phía ngoài của các viên thuốc hoàn.
Vậy là chúng ta đã biết cách sử dụng chu sa và thần sa một cách đúng đắn. Để có được kết quả tốt nhất, hãy tuân thủ và lưu ý các quy định và liều lượng quy định khi sử dụng nhé!