Lễ cúng đầy tháng, còn được biết đến với tên gọi thân thuộc là lễ cúng Mụ, là một trong những nghi lễ cổ truyền mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Đây không chỉ là nghi thức thông báo về sự hiện diện của một thành viên mới trong gia đình mà còn là dịp thể hiện lòng thành kính đối với các Bà Mụ, đồng thời gửi gắm niềm tin và hy vọng vào một tương lai tươi sáng cho đứa trẻ.
Nguồn Gốc và Ý Nghĩa Sâu Sắc Của Lễ Cúng Đầy Tháng
Theo quan niệm dân gian và các truyền thuyết được lưu truyền, mỗi đứa trẻ sơ sinh khi ra đời là do công lao của 12 vị Tiên Nương, thường gọi là 12 Bà Mụ. Mỗi Bà Mụ đảm nhận việc tạo tác một phần cơ thể, hình hài, tính cách cho đứa trẻ, từ mắt, mũi, miệng đến tay, chân và các đặc điểm khác. Do đó, lễ cúng đầy tháng chính là dịp để gia đình bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các Bà Mụ đã dày công nặn ra và bảo vệ cho đứa trẻ được khỏe mạnh trong tháng đầu đời. Nghi lễ này còn mang ý nghĩa cầu mong các vị thần linh và tổ tiên tiếp tục phù hộ, che chở cho bé được bình an, hay ăn chóng lớn và có một cuộc sống tốt đẹp sau này.
Chuẩn Bị Mâm Lễ Vật Cúng Mụ Đầy Đủ
Việc chuẩn bị mâm lễ cúng Mụ đòi hỏi sự chu đáo và thành tâm của gia chủ. Một mâm lễ vật cơ bản thường bao gồm:
- 12 chén chè nhỏ (tượng trưng cho 12 Bà Mụ).
- 3 tô cháo lớn hoặc 3 bát xôi lớn (dâng cúng 3 vị Đức Ông).
- 1 con gà luộc hoặc 1 con vịt luộc (thường là vịt đối với bé gái và gà trống đối với bé trai), được bày biện cẩn thận, đôi khi buộc cánh tiên.
- Các lễ vật khác như: hoa tươi, trái cây ngũ quả, bánh kẹo, trầu cau têm cánh phượng, tiền vàng mã, và đôi khi có thêm các món tượng trưng như cua, ốc (mong bé cứng cáp).
Tất cả lễ vật được sắp xếp một cách trang trọng, hài hòa và cân đối trên bàn lễ. Theo truyền thống, các lễ vật dâng lên 12 Bà Mụ thường được đặt ở vị trí trang trọng, phía trên của bàn cúng.
Mâm lễ vật đầy đủ chuẩn bị cho lễ cúng Mụ 12 bà theo nghi thức truyền thống Việt Nam
Nghi Thức Cúng Đầy Tháng Truyền Thống
Sau khi đã chuẩn bị và bày biện xong mâm lễ vật, gia đình sẽ tiến hành nghi thức cúng bái. Người lớn tuổi nhất trong nhà hoặc cha mẹ của bé sẽ thắp hương lên bàn thờ gia tiên và bàn lễ cúng Mụ.
Tiếp theo là lễ khai hoa, còn gọi là “bắt miếng”. Người thực hiện nghi lễ sẽ bồng bé trên tay, cầm một nhánh hoa (thường là hoa tươi) quơ nhẹ qua miệng bé và đọc những lời chúc tốt đẹp, cầu mong cho bé tương lai xinh đẹp, duyên dáng, nói lời hay ý đẹp. Đây cũng là dịp gia đình chính thức đặt tên và giới thiệu tên của bé với gia tiên và các vị thần linh.
Sau lễ khai hoa là phần đọc văn khấn cúng Mụ. Bài văn khấn thường bao gồm lời tạ ơn 12 Bà Mụ và 3 Đức Ông, các vị thần linh đã phù trợ cho mẹ tròn con vuông, đồng thời cầu xin các Ngài tiếp tục ban phước lành, sức khỏe, sự thông minh và may mắn cho đứa trẻ. Gia đình cùng thành tâm cầu nguyện những điều tốt đẹp nhất sẽ đến với bé và cả gia đình.
Kết Luận
Lễ cúng đầy tháng là một nét đẹp văn hóa tâm linh lâu đời và vô cùng ý nghĩa của người Việt. Nghi lễ này không chỉ là sự chào đón chính thức thành viên mới mà còn thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, lòng biết ơn đối với các đấng thần linh và tổ tiên, cùng niềm hy vọng về một tương lai rạng ngời cho thế hệ mai sau. Việc tổ chức một lễ cúng đầy tháng trang trọng, chu đáo thể hiện sự quan tâm và tình yêu thương của gia đình dành cho bé yêu.