Lễ cúng Tiên Sư là một phần không thể thiếu trong bức tranh văn hóa tín ngưỡng phong phú của người Việt. Đây không chỉ là dịp để chúng ta bày tỏ lòng thành kính đối với những người thầy đã khai sáng, truyền dạy nghề nghiệp (còn gọi là Tổ nghề), mà còn là cơ hội để ôn lại truyền thống “tôn sư trọng đạo”, nhớ về cội nguồn và cầu mong một năm làm ăn thuận lợi, phát đạt. Nghi lễ này ẩn chứa nhiều giá trị tâm linh sâu sắc, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc.
Tìm Hiểu Về Tiên Sư và Tầm Quan Trọng Của Lễ Cúng
Tiên Sư, hay Thánh Sư, Tổ nghề, là danh xưng tôn kính dành cho những vị có công lao khai phá, sáng tạo và truyền bá một ngành nghề nào đó cho hậu thế. Hầu như mỗi làng nghề truyền thống ở Việt Nam đều có một vị Thánh Sư riêng để thờ phụng, ghi nhớ công đức của ngài. Những vị này có thể là nhân vật lịch sử có thật hoặc là những nhân vật huyền thoại được người dân tôn thờ qua nhiều thế hệ.
Việc thực hiện lễ cúng Tiên Sư mang nhiều ý nghĩa quan trọng:
- Thể hiện lòng biết ơn: Đây là cách thiết thực nhất để con cháu đời sau tỏ lòng tri ân sâu sắc đối với công lao to lớn của các bậc tiền nhân đã dày công tạo dựng và truyền dạy nghề nghiệp, giúp dân chúng có kế sinh nhai.
- Giáo dục đạo lý: Nghi lễ nhắc nhở mọi người về đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, “tôn sư trọng đạo”, một truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.
- Gắn kết cộng đồng: Lễ cúng thường là dịp để những người cùng làm một nghề gặp gỡ, giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm, thắt chặt tình đoàn kết và hỗ trợ lẫn nhau trong công việc.
- Cầu mong may mắn: Thông qua lễ cúng, người làm nghề bày tỏ mong muốn được Thánh Sư phù hộ, che chở cho công việc làm ăn trong năm mới được hanh thông, phát tài phát lộc và gặp nhiều may mắn.
Hướng Dẫn Thực Hiện Nghi Lễ Cúng Tiên Sư Trang Trọng
Thời điểm tổ chức lễ cúng Tiên Sư khá linh hoạt. Nhiều gia đình hoặc phường nghề thường kết hợp cúng Thánh Sư cùng với Thổ Công vào các dịp Sóc Vọng (ngày Rằm, mùng Một), Lễ, Tết hoặc khi cúng gia tiên.
Tuy nhiên, ngày cúng Thánh Sư trọng đại nhất trong năm chính là ngày “Kỵ Nhật” (ngày giỗ) của vị Tổ nghề ngành mình. Vào ngày này, mọi người thường tập trung về miếu thờ chung của phường, làng nghề để tổ chức cúng giỗ long trọng. Bên cạnh đó, các gia đình cũng sửa soạn lễ vật cúng riêng tại nhà để tưởng nhớ công đức của Tổ nghề.
Đối với những ngành nghề không xác định được ngày Kỵ Nhật cụ thể của Thánh Sư, người ta thường chọn ngày mùng 9 tháng Giêng Âm lịch hàng năm làm ngày cúng Tiên Sư chung. Đây được xem là ngày đẹp để cầu xin sự bảo trợ từ các vị Tổ nghề, mong một năm mới công việc thuận buồm xuôi gió.
Chuẩn Bị Lễ Vật Cúng Tiên Sư Đầy Đủ và Thành Kính
Tùy thuộc vào điều kiện kinh tế và phong tục địa phương, mâm lễ vật cúng Tiên Sư có thể được chuẩn bị theo lễ chay (cúng ngọt) hoặc lễ mặn.
- Lễ vật cơ bản: Dù cúng chay hay mặn, những lễ vật không thể thiếu thể hiện lòng thành kính bao gồm: hương (nhang), hoa tươi, đèn (nến), trà, rượu, nước sạch, trầu cau, giấy tiền vàng mã.
- Lễ cúng ngọt (chay): Thường bao gồm các loại bánh kẹo, oản, các loại hoa quả tươi ngon.
- Lễ cúng mặn: Có thể chuẩn bị các món như xôi, chè, gà luộc nguyên con, chân giò luộc, giò chả…
Mâm lễ cúng Tiên Sư trang trọng thể hiện lòng thành kính với Tổ nghề
Quy mô của lễ cúng cũng khác nhau. Nếu cúng tại gia, mâm lễ có thể đơn giản hơn. Nếu lễ cúng được tổ chức bởi cả một làng nghề, một phường hội hay một nhóm người cùng ngành, quy mô sẽ lớn hơn, trang trọng hơn nhưng về cơ bản vẫn đảm bảo đầy đủ các lễ vật cần thiết như đã nêu. Quan trọng nhất vẫn là tấm lòng thành kính của người thực hiện nghi lễ.
Kết Luận
Lễ cúng Tiên Sư là một nghi lễ giàu ý nghĩa, phản ánh sâu sắc truyền thống tôn sư trọng đạo và đạo lý uống nước nhớ nguồn của người Việt. Việc duy trì và thực hành lễ cúng không chỉ giúp bảo tồn một nét đẹp văn hóa mà còn góp phần gắn kết cộng đồng, động viên tinh thần làm việc và hướng con người đến những giá trị tốt đẹp. Hãy cùng Phong Thủy 69 tiếp tục khám phá và gìn giữ những giá trị văn hóa tâm linh quý báu của dân tộc.