Lễ Bố-tát là một sinh hoạt đặc thù và rất quan trọng trong Tăng Phật giáo. Nó có ý nghĩa lớn trong việc nuôi dưỡng và duy trì các thiện pháp, tăng cường tinh thần hòa hợp và truyền thống thanh tịnh của Tăng đoàn.
Ý nghĩa thuật ngữ Bố-tát
Từ “Bố-tát” là dịch âm từ tiếng Sanskrit “Posatha”. Từ này có nghĩa là nuôi lớn và duy trì. Trong tiếng Việt, nó được hiểu là trưởng tịnh, trưởng dưỡng, tăng trưởng và tạo thiện. Ý nghĩa chính của nó là nuôi dưỡng sự thanh tịnh và duy trì các thiện pháp.
Như vậy, lễ Bố-tát là ngày định kỳ thuyết giới, nơi mọi người nhắc nhau về giới pháp và tuân thủ các quy tắc tu hành. Điều này giúp tăng cường các thiện hạnh và duy trì sự thanh tịnh của Tăng đoàn trong hòa hợp và sự phát triển.
Nội dung của lễ Bố-tát
Ban đầu, Đức Phật chỉ cho phép Tỷ-kheo tụ họp vào các ngày mười bốn, mười lăm và vào ngày thứ tám của mỗi nửa tháng, nhưng chưa quy định rõ nội dung lễ Bố-tát. Vì vậy, khi chư Tăng tập trung lại, tất cả chỉ ngồi im lặng mà không thuyết giảng pháp. Dân chúng đi đến nghe pháp và nhận thấy điều này, họ bày tỏ sự không hài lòng: “Tại sao các Tỷ-kheo sau khi họi tụ vào những ngày này lại ngồi im lặng? Sao không thuyết giảng pháp?”.
Đức Phật nghe được phàn nàn của dân chúng và sau đó cho phép Tỷ-kheo giảng pháp sau khi họi tụ vào ngày lễ Bố-tát của mỗi nửa tháng. Đồng thời, Đức Phật còn cho phép Tỷ-kheo đọc tụng giới bổn Ba-la-đề-mộc-xoa (Pātimokkha), gồm các quy định tu hành cho Tỷ-kheo. Điều này giúp tổ chức lễ Bố-tát trở nên trang nghiêm và có ý nghĩa hơn.
Tầm quan trọng của lễ Bố-tát
Tầm quan trọng của việc tuân thủ lễ Bố-tát thể hiện rõ trong Luật Tạng Đại phẩm (Mahavagga). Ví dụ, Đại đức Mahā Kappina, một vị A-la-hán, từng nghĩ rằng việc tham dự lễ Bố-tát có hay không cũng không quan trọng. Tuy nhiên, khi Đức Phật biết được suy nghĩ của vị ấy, Ngài đã xuất hiện trước mặt để nhắc nhở: “Nếu các ngươi không cúng dường, không cung kính, không sùng bái, không tụ họp trong lễ Bố-tát, thì ai sẽ trọng vọng và sùng kính lễ này? Hãy tham gia lễ Bố-tát và hãy tụ họp cùng nhau.”
Câu chuyện này cho thấy tầm quan trọng của việc hành lễ Bố-tát và sống theo giới pháp của Đức Phật. Ngay cả với vị A-la-hán, việc tuân thủ lễ Bố-tát vẫn là một trách nhiệm không thể bỏ qua.
Việc tổ chức lễ Bố-tát định kỳ hòa hợp và đồng thuận giữa các thành viên Tăng đoàn là một cách để duy trì và phát triển Tăng phái. Nếu các Tỷ-kheo không hoà hợp tụ họi vào ngày lễ Bố-tát, Tăng đoàn sẽ không có sự thống nhất và sẽ suy yếu. Ngược lại, nếu Tăng chúng định kỳ tụ họi vào ngày lễ Bố-tát, Tăng đoàn sẽ được coi là hưng thịnh và có sự hiện diện của Đức Phật.
Vì vậy, lễ Bố-tát không chỉ có ý nghĩa tín ngưỡng mà còn là một phương pháp quản lý và duy trì sự hòa hợp và thanh tịnh trong Tăng đoàn.
Để tổ chức lễ Bố-tát một cách trang nghiêm, nơi diễn ra lễ phải được dọn dẹp sạch sẽ và trang trọng. Đức Phật cũng cho phép tất cả Tỷ-kheo học cách tính ngày trong nửa tháng. Trong quá trình tụ họp, chư Tăng nên kiểm tra danh sách bằng cách gọi tên hoặc sử dụng thẻ định danh.
Lễ Bố-tát cũng giúp kiểm soát những ô nhiễm và đam mê cao độ, bằng cách giúp các Phật tử nhìn thấy chúng và nhận thức rõ ràng. Việc này giúp ngăn chặn sự suy yếu và giữ vững sự tuân thủ giới luật của Tăng đoàn.
Trong kinh Đại-bát Niết-bàn, Đức Phật cũng liệt kê 7 điều kiện quan trọng để bảo vệ sự thịnh vượng của Tăng đoàn, trong đó có sự đoàn kết và làm việc theo tinh thần hòa hợp.
Việc hành lễ Bố-tát định kỳ là một cách để duy trì sự sinh tồn của Tăng đoàn theo tinh thần hòa hợp và thanh tịnh. Nó củng cố việc tuân thủ giới pháp chung của Tăng và giúp ngăn chặn sự suy yếu. Đồng thời, lễ Bố-tát cũng là một phương pháp giáo dục của Đức Phật nhằm củng cố việc hành trì giới luật cho các Phật tử của Ngài.
Mời bạn đọc thêm về Phong Thủy 69 để tìm hiểu về các vấn đề liên quan.
Nguồn ảnh: Bảo Toàn
