Đối với phần đa người Á Đông, lịch âm đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Tháng nhuận và năm nhuận là một phần quan trọng của văn hóa người dân Đông Á nói chung và người Việt Nam nói riêng. Nhờ tháng nhuận và năm nhuận mà mọi người có thể lên kế hoạch cho vụ mùa, các việc hệ trọng và xây dựng ngôi nhà.
Cách tính tháng nhuận, năm nhuận theo lịch âm chi tiết, dễ hiểu
Chung quy thì cách tính tháng nhuận và năm nhuận không có quá nhiều điểm khác biệt. Tuy nhiên, tính tháng nhuận có phần khó hơn so với tính năm nhuận. Vậy chính xác thì ta cần tính như thế nào cho dễ hiểu và đúng nhất?
Cách tính năm nhuận theo lịch âm cụ thể
Trên thực tế, có 2 cách tính năm nhuận: theo lịch dương và theo lịch âm. Đầu tiên, cùng tìm hiểu cách tính năm nhuận theo lịch âm.
Lịch âm thường được tính theo chu kỳ của mặt trăng. Trong một năm, chu kỳ quay quanh Trái Đất của mặt trăng là 354 ngày, tức một tháng âm lịch có 29,53 ngày. Vì vậy, sau mỗi 3 năm âm lịch, lịch âm sẽ chênh lệch với lịch dương thêm 33 ngày, tương đương với một tháng. Do đó, mỗi 3 năm âm lịch sẽ có một tháng nhuận.
Tuy nhiên, năm âm lịch vẫn chậm hơn năm dương lịch. Vì vậy, mỗi 19 năm âm lịch sẽ có thêm một tháng nhuận, cứ 2 năm thì thêm một tháng. Điều này giúp lịch âm phù hợp với thời tiết và vụ mùa.
Cách tính năm nhuận theo lịch âm đơn giản như sau: lấy năm dương lịch tương ứng chia cho 19. Nếu kết quả chia hết hoặc có dư là 3, 6, 9, 11, 14, 17, thì năm đó là năm nhuận.
Ví dụ, năm 2020 chia cho 19 được 106 dư 3, vậy năm 2020 là năm nhuận có thêm một tháng nhuận. Năm 2014 chia cho 19 được 106 dư 0, nên năm 2014 cũng là năm nhuận có thêm một tháng. Năm 2018 chia cho 19 được 106 dư 4, nên năm 2018 không phải năm nhuận.
Cách tính năm nhuận theo lịch dương
Đa phần các nước trên thế giới sử dụng lịch dương. Riêng người Á Đông vẫn giữ lịch âm như một nét văn hóa lâu đời.
Cách tính năm nhuận theo lịch dương đơn giản hơn rất nhiều. Chỉ cần lấy năm dương lịch chia cho 4, nếu chia hết thì năm đó là năm nhuận, ngược lại thì không phải. Đối với những năm tròn thế kỷ có hai số 0 ở cuối, như năm 1900, 2000, thì lấy số năm chia cho 400. Nếu chia hết thì cũng là năm nhuận.
Ví dụ, năm 2020 chia cho 4 được 505, nên năm 2020 là năm nhuận, tháng 2 có 29 ngày thay vì 28 ngày như thường lệ. Năm 2000 chia cho 400 được 5, nên năm 2000 cũng là năm nhuận.
Cách tính tháng nhuận theo lịch âm
Cách tính tháng nhuận theo lịch âm rất khó, đòi hỏi tính toán rất chính xác. Qua việc xác định các điểm trung khí và điểm Sóc, bạn có thể tính toán được tháng nhuận theo lịch âm.
Trung khí là các điểm chia đường hoàng đạo thành 12 phần bằng nhau. Trong các điểm trung khí, có 4 điểm đặc biệt thuộc 4 mùa và được chú ý nhất: Xuân phân, Hạ chí, Thu phân, Đông chí. Điểm Sóc là thời điểm mặt trăng, mặt trời và trái đất cùng nằm trên một đường thẳng và thông thường mặt trăng nằm giữa trái đất và mặt trời. Mỗi chu kỳ của điểm Sóc kéo dài 29,5 ngày và ngày chứa điểm Sóc là ngày bắt đầu của tháng âm lịch.
Việc tính toán tháng nhuận theo lịch âm đòi hỏi sự chính xác và công phu. Bạn phải tính toán chính xác vị trí của trái đất, mặt trăng trên quỹ đạo chuyển động của chúng. Sau đó, dựa vào quan sát, bạn sẽ lập bảng để ghi chép và tính toán chính xác.
Cần lưu ý rằng hiện chưa có sự thống kê hay nghiên cứu chính xác về sự ảnh hưởng của năm nhuận lên cuộc sống con người. Tuy nhiên, người dân vẫn ghi nhận rằng trong những năm nhuận, có những biến đổi về thời tiết và khí hậu, thậm chí xảy ra bão, lũ lụt.
Trên thực tế, với người dân sử dụng lịch dương, tháng nhuận và năm nhuận không ảnh hưởng nhiều. Tuy nhiên, người dân Á Đông, đặc biệt là người Việt Nam, vẫn ghi nhận những ảnh hưởng trong cuộc sống.
Việc tính toán năm nhuận và tháng nhuận là một phần không thể thiếu trong văn hóa Á Đông và Việt Nam. Chúng giúp con người lên kế hoạch, canh tác, xây dựng và quan tâm đến vấn đề phong thủy trong cuộc sống.