Giấc mơ luôn tồn tại trong cuộc sống và không ai có thể tránh khỏi. Chúng ta đã từng trải qua những giấc mơ khi chúng ta đang ngủ. Có những giấc mơ thú vị và vui tươi, nhưng cũng có những giấc mơ đáng sợ khiến chúng ta lo lắng và sợ hãi. Vì những lí do này, nhu cầu giải mã giấc mơ của chúng ta rất lớn.
Trong bài viết “Giải mã giấc mơ: Do đâu lại có giấc mơ xuất hiện”, Chùa Ba Vàng sẽ giải thích nhiều sự thật về giấc mơ qua lời giảng giải của Sư Phụ Thích Trúc Thái Minh trong kinh Mi Tiên Vấn Đáp.
Giấc mơ xuất hiện lúc nào?
Theo Kinh Mi Tiên Vấn Đáp – bài 168: “Tại sao có chiêm bao?” là cuộc tranh luận giữa Đại Đức Na Tiên và vua Mi Lan Đà về vấn đề những giấc mơ trong khi ngủ. Trong văn kinh, Đại đức Na Tiên đã trả lời:
- Ngủ quá say hoặc tỉnh quá đều không thể thấy giấc mơ. Chỉ khi nửa tỉnh, nửa mê, tức là ngủ mà không say đắm, tỉnh nhưng mơ mơ màng màng; chính ở trạng thái ấy, giấc mơ mới xuất hiện.
Theo Sư Phụ, khi chúng ta ngủ, tất cả các giác quan như mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý đều đóng cửa hoàn toàn, chúng ta không còn nhận biết được sự thật trong thế gian. Chúng ta chỉ nhìn thấy giấc mơ do ý thức nhận biết. Tương tự khi chúng ta tỉnh, chúng ta nhận biết được những điều xung quanh như ai đang nói gì. Điều này là do ý thức nhận biết. Trong giấc mơ, nếu ý thức vắng mặt, chúng ta sẽ không nhìn thấy giấc mơ. Do đó, giấc mơ chỉ xuất hiện khi ý thức vẫn còn đó.
Như vậy, dựa trên lời giảng giải của Sư Phụ, chúng ta hiểu rằng giấc mơ xuất hiện khi ta đang ở trạng thái nửa tỉnh nửa mê.
Tại sao lại có giấc mơ xuất hiện theo góc nhìn khoa học
Trên thế giới, đã có nhiều nhà khoa học nghiên cứu để giải mã sự thật về giấc mơ. Dưới đây là một số quan điểm của các nhà khoa học:
1 – Do mong muốn hàng ngày
Nghiên cứu của nhà tâm lý học Sigmund Freud vào đầu thế kỷ XX cho thấy cơ chế và nguyên lý của giấc mơ là “thỏa mãn mong ước”. Ông giải thích rằng khi chúng ta còn tỉnh, những điều chưa thỏa mãn, chưa làm được sẽ xuất hiện trong giấc mơ để thực hiện mong ước đó. Ví dụ, nếu một chàng trai yêu một cô gái và không thể có được cô ấy, trong giấc mơ, anh ta có thể mơ về việc chiếm được trái tim cô ấy. Theo nhà tâm lý học, đó là cách mà giấc mơ thỏa mãn những mong muốn và khao khát của chúng ta.
2 – Bắt nguồn từ trạng thái quên
Theo Sư Phụ, “trạng thái quên” trong giấc mơ có nghĩa là giấc mơ giúp chúng ta quên bỏ mọi liên kết với thực tại hàng ngày. Điều này tạo cơ hội cho chúng ta có những trạng thái mới để nạp thông tin khác vào tâm trí. Ví dụ, khi chúng ta mệt mỏi với công việc, giấc mơ giúp chúng ta thoát khỏi công việc đó và quên nó đi. Trong trạng thái quên, bộ não của chúng ta trở nên trống rỗng và tạo điều kiện cho những thông tin mới.
3 – Bắt nguồn từ trạng thái nhớ
Theo Sư Phụ, giấc mơ cũng có thể xuất hiện do những thông tin mà chúng ta thường làm hàng ngày được in vào tâm. Ví dụ, một người làm việc ngân hàng suốt ngày đếm tiền có thể mơ về tiền khi ngủ. Giấc mơ đó xuất hiện từ trạng thái nhớ.
Bên cạnh đó, còn có một số nhà khoa học đưa ra thuyết “cơ chế giả chết” và “tái cấu trúc quá khứ đau buồn”…
Trên đây là một số quan điểm của các nhà khoa học khi giải mã nguồn gốc giấc mơ.
Tuy nhiên, theo quan điểm của Đạo Phật, sự giải mã giấc mơ mang một góc nhìn hoàn toàn khác. Đạo Phật cho rằng giấc mơ xuất hiện từ đâu? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong phần tiếp theo.
Giấc mơ xuất hiện từ đâu theo góc nhìn đạo Phật
Trong văn kinh, Đại đức Na Tiên đã đưa ra sáu nguyên nhân của giấc ngủ mơ:
- Nguyên nhân thứ nhất là do chất gió trong cơ thể dấy lên.
- Nguyên nhân thứ hai là do mật tác động.
- Nguyên nhân thứ ba là do đàm tác động.
- Nguyên nhân thứ tư là do bệnh, nóng hay lạnh tác động.
- Nguyên nhân thứ năm là do chư Thiên, quỷ hay ma tác động.
- Nguyên nhân thứ sáu là chủng tử có sẵn từ kiếp trước.
Trong sáu nguyên nhân trên, Sư Phụ Thích Trúc Thái Minh giảng giải rõ ràng về bốn nguyên nhân chính:
1 – Bắt nguồn từ thân
Theo Đạo Phật, con người gồm hai phần: thân và tâm. Bốn nguyên nhân đầu (gió, mật, đờm, nóng hay lạnh) là nguyên nhân bắt nguồn từ thân.
Sự giải thích của Sư Phụ là: “Bốn nguyên nhân đầu này thuộc về tứ đại: đất, nước, gió, lửa ở nơi thân chúng ta. Chúng ta trở thành thân bệnh và giấc mơ được sinh ra từ sự chống đối và mất cân bằng giữa chúng. Ngài Na Tiên nói đó là do phong, do mật, do đờm, do hàn, do nhiệt tác động. Tóm lại, bốn nguyên nhân đầu này tác động và sinh ra những giấc mơ.”
2 – Bắt nguồn từ tâm
Nguồn thứ hai là nguồn từ tâm. Bốn thành phần của tâm là thọ, tưởng, hành, thức đều có thể sinh ra giấc mơ. Khi chúng ta đang ngủ, nếu có một cảm thọ, nó sẽ trở thành giấc mơ.
Ví dụ, khi buồn tiểu trong giấc mơ, đó là cảm thọ muốn đi vệ sinh, và trong giấc mơ, chúng ta sẽ mơ về việc này. Hoặc khi có cảm thọ thích thú, trong giấc mơ sẽ xuất hiện để chúng ta trải qua cảm giác thích thú đó. Đó là giấc mơ tác động từ trong tâm.
3 – Bắt nguồn từ chư Thiên, quỷ Thần, thế giới vô hình
Đại đức Na Tiên nói nguyên nhân thứ năm sinh ra giấc mơ: “Thứ năm, do chư Thiên, quỷ Thần hay ma tác động vào”. Đây là những chúng sinh vô hình (trong kinh Dược Sư Phật gọi đó là phi nhân), có khả năng tác động vào tâm của con người và biến thành giấc mơ.
Sư Phụ giảng giải: “Tư tưởng – gọi là phần tinh thần của chúng ta giống như sóng điện. Sóng điện đó hoàn toàn có thể giao thoa và bị nhiễu bởi những sóng khác. Chính vì vậy, các chư Thiên, quỷ Thần hay ma quỷ cũng có thể sử dụng năng lực tinh thần của họ tác động vào tinh thần của chúng ta. Khi giao thoa với nhau, chúng biến thành giấc mơ. Đây là một yếu tố ngoại lai tác động vào chúng ta”.
Tuy nhiên, những giấc mơ do chư Thiên, quỷ Thần tác động không phải lúc nào cũng đúng. Nếu chúng ta tuân thủ giới và làm những điều thiện, những giấc mơ mà chư Thiên gửi đến thông qua giấc mơ có thể đúng. Tuy nhiên, nếu chúng ta làm những việc xấu ác, quỷ Thần có thể gây hại và truyền đi những thông tin sai lệch qua giấc mơ. Do đó, thế giới vô hình cũng có thể là nguyên nhân sinh ra giấc mơ.
4 – Bắt nguồn từ chủng tử có sẵn trong tâm do tạo tác từ kiếp quá khứ
Nguyên nhân thứ sáu mà Đại đức Na Tiên giảng giải cho vua Mi Lan Đà là chủng từ có sẵn từ trong tâm do trong kiếp trước. Trong ngũ uẩn, có uẩn “thức” chứa những chủng tử từ quá khứ chúng ta đã tạo. Trong cuộc sống, chúng ta liên tục trải qua những nghiệp thức. Chúng ta đã gieo những hạt giống xấu trong tâm từ quá khứ, và bây giờ chúng sắp được hiện hành.
“Sau khi chúng ta nằm mơ về điều này, một thời gian sau nó xảy ra đúng như vậy. Đó được gọi là chủng tử sắp hiện hành. Từ trong tạng thức, nó chuẩn bị lưu xuất, hiện hành ra và trở thành quả mà chúng ta phải trả. Đó trở thành quả nhưng ý thức của chúng ta nhận biết được khi chúng ta mơ”, Sư Phụ giảng giải.
Trong sáu nguyên nhân nêu trên, chỉ có nguyên nhân thứ sáu là đúng. Đại đức Na Tiên khẳng định: “Giấc mơ do nhân thứ sáu này tác động là giấc mơ có thật. Còn những giấc mơ do những nguyên nhân khác đều không có thật”.
Để có giấc mơ đẹp và ngủ ngon, chúng ta cần làm gì?
Về vấn đề này, Sư Phụ chỉ dạy: “Muốn có giấc mơ đẹp và cuộc sống an lành, chúng ta cần thực hành các thiện hạnh, nghe lời Phật dạy để tâm hồn được trong sáng và an lành. Nhờ đó, chúng ta có những điều an lành, gieo những hạt giống tốt đẹp vào tâm thức của chúng ta, từ đó biến thành những giấc mơ đẹp, trổ ra những quả đẹp”.
Trong bài giảng khác, Sư Phụ cũng chia sẻ: “Tâm yêu thương, tâm từ bi giúp chúng ta có giấc ngủ an lành. Kết thúc một ngày bằng tâm yêu thương, bước chân lên giường trong sự yêu thương, chúng ta có thể ngủ ngon giấc. Ngược lại, nếu kết thúc một ngày trong tâm hằn học, khó chịu, oán hận và ác hại, chúng ta không thể có giấc ngủ ngon. Đó là sự thật. Và tâm yêu thương, tâm thiện lành còn được chư Thiên, các vị phi nhân bảo hộ, giúp chúng ta có giấc ngủ an lành”.
Bên cạnh đó, những người làm nhiều việc xấu ác, bất thiện thường có những giấc ngủ không an lành, ác mộng, sợ hãi. Ví dụ, câu chuyện về vua A Xà Thế, sau khi ông giết vua cha, ông trải qua những ác mộng và sợ hãi.
Từ lời cuộc đối thoại giữa Đại đức Na Tiên và vua Mi Lan Đà và bài giảng của Sư Phụ Thích Trúc Thái Minh, chúng ta đã hiểu rõ hơn về giấc mơ. Chúng ta biết được cơ chế và nguyên nhân sinh ra giấc mơ và cách để có giấc ngủ an lành, không có những giấc mơ ác mộng, sợ hãi.
Hãy thực hành các thiện hạnh, nghe lời đức Phật dạy để có giấc ngủ an lành, hạnh phúc và cuộc sống tràn đầy năng lượng và khỏe mạnh.